Polski Komitet Błękitnej Tarczy jest współorganizatorem planowanej w dniach 25-26 listopada br. międzynarodowej konferencji w Archiwum Narodowym w Krakowie: „Ochrona dziedzictwa kultury na wypadek szczególnych zagrożeń – zagrożenia klimatyczne, środowiskowe, pandemiczne i pożarowe. Dobre praktyki”.
Konferencja odbędzie się w trybie hybrydowym.
W dniu 19 maja 2021 r. prezes Polskiego Komitetu Błękitnej Tarczy Krzysztof Sałaciński przeprowadził cykl wykładów dotyczących zasad ochrony dóbr kultury dla oficerów Sił Zbrojnych RP. Zajęcia były prowadzone w ramach kursu z Międzynarodowego Prawa Humnaintarnego Konfliktów Zbrojnych organizowanego przez Wojskowe Centrum Edukacji Obywatelskiej. W kursie uczestniczyli przedstawiciele różnych rodzajów Sił Zbrojnych.
14 maja 1954 przyjęto Konwencję o ochronie dóbr kultury w razie konfliktu zbrojnego. Konwencja stanowi akt końcowy konferencji zwołanej przez Organizację Narodów Zjednoczonych dla Wychowania Nauki i Kultury, która miała miejsce w Hadze od 21 kwietnia do 14 maja 1954 r. Traktat w chwili obecnej został ratyfikowany przez 133 państwa.
Konwencja wprowadziła nakaz powstrzymywania się stron uczestniczących w konflikcie zbrojnym od świadomego niszczenia, dewastacji, bezprawnego przywłaszczania oraz stosowania jakichkolwiek środków odwetu skierowanych przeciwko dobrom kultury.
Polski Komitet Błękitnej Tarczy jako część struktur międzynarodowych aktywnie angażuje się w działania na rzecz ochrony dóbr kultury. W przededniu rocznicy przyjęcia Konwencji Haskiej (13 maja 2021), prezes Polskiego Komitetu Błękitnej Tarczy Krzysztof Sałaciński miał przyjemność prowadzić zajęcia w ramach XXIII Szkoły Międzynarodowego Prawa Humanitarnego organizowanej przez Polski Czerwony Krzyż we współpracy oraz ze wsparciem Ministerstwa Spraw Zagranicznych i Ministerstwa Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu. Wczorajszy wykład dotyczył „Ochrony dziedzictwa kultury w razie konfliktu zbrojnego i sytuacji kryzysowych. Prawa i praktyki”.
Zaczynamy kolejną rozmowę o ochronie dziedzictwa. Tym razem przyjrzymy się obowiązkom zarządców oraz właścicieli obiektów zabytkowych, ale także przestępstwom które popełniane są w tym obszarze. Zapraszamy z przysłowiową kawą do wysłuchania ekspertów oraz do zadawania pytań w komentarzach pod transmisją!
Spotkanie jest realizowane w ramach projektu „Międzysektorowe wyzwania: specjalista ds. ochrony dóbr kultury na wypadek sytuacji kryzysowej i wojny – opracowanie programu studiów podyplomowych, dedykowanych pracownikom działającym na pograniczu dziedzin.” finansowanego w ramach Mechanizmu Finansowego EOG na lata 2014-2021 Program Edukacja.
https://www.facebook.com/ochronadziedzictwawsytuacjikryzysowej/videos/3796401353762752/
Konferencja, która jest wydarzeniem cyklicznym, ma na celu upowszechnianie postanowień prawa międzynarodowego w obszarze ochrony dóbr kultury na wypadek konfliktu zbrojnego w różnych środowiskach, podniesienie poziomu wiedzy osób odpowiedzialnych za realizację tych zadań w instytucjach kultury, a także zachęcenie środowiska akademickiego do aktywności naukowej w dziedzinie bezpieczeństwa dziedzictwa kultury.
Podczas tegorocznej konferencji przedstawione zostały m.in. zagadnienia ochrony dziedzictwa w kontekście nowych zagrożeń technologicznych i wojen hybrydowych, debatowano na temat współczesnej interpretacji definicji „dobra kulturalnego”, zaś dyrektor Departamentu Ochrony Zabytków MKiDN dr Magdalena Marcinkowska omówiła Rekomendację Warszawską wskazując na jej niepodważalną rolę jako nowego instrumentu w odbudowie ośrodków zabytkowych po zniszczeniach wojennych.
W konferencji uczestniczyły osoby odpowiedzialne za bezpieczeństwo zbiorów w muzeach, bibliotekach, archiwach, instytucjach kultury, a także przedstawiciele Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków realizujący zadania na wypadek konfliktu zbrojnego i sytuacji kryzysowych, pracownicy biur bezpieczeństwa i zarządzania kryzysowego administracji publicznej, pracownicy i studenci wydziałów prawa, nauk politycznych i studiów międzynarodowych uczelni wyższych, doradcy prawni z komórek organizacyjnych MON, żołnierze zawodowi pełniący funkcje nieetatowych specjalistów do spraw ochrony dóbr kultury oraz wolontariusze realizujący zadania w obszarze ochrony dziedzictwa kultury.
Konferencja została zorganizowana przez: Polski Komitet Doradczy, Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Ministerstwo Obrony Narodowej, Uniwersytet Warszawski – Wydział Prawa i Administracji, Polski Komitet Błękitnej Tarczy oraz Narodowy Instytut Fryderyka Chopina.
Konwencja haska z 1954 r.
Dotyczy postępowania wobec dóbr kultury w czasie konfliktu zbrojnego. Ustala m.in., że państwa, które podpisują konwencję, mają obowiązek utworzenia w ramach swoich sił zbrojnych jednostki zajmującej się ochroną dóbr kulturalnych oraz mają obowiązek włączenia postanowień konwencji do prawa krajowego. Ponadto sygnatariusze konwencji powinni unikać wywozu dóbr kulturalnych z krajów i terytoriów okupowanych.
Dodatkowo konwencja haska z 1954 roku ustanawia definicję dobra kulturalnego i sposobu jego ochrony. Status obiektu chronionego przez konwencję mają m.in.: schrony, w których przechowywane są dobra kultury oraz wszelkie nieruchomości mające status zabytku (z wyjątkiem obiektów wykorzystywanych do celów wojskowych oraz tych, które znajdują się w bezpośrednim sąsiedztwie ośrodków przemysłowych i wojskowych).
Rejestrację takich obiektów prowadzi UNESCO (Międzynarodowy Rejestr Dóbr Kultury Objętych Ochroną Specjalną). Nieruchomości uznane za zabytkowe są specjalnie oznakowane – tarczą skierowaną ostrzem w dół, przedzieloną po przekątnych na dwa pola białe i dwa pola niebieskie.