Powstanie polskiej organizacji Błękitnej Tarczy

Z inicjatywy Biura Spraw Obronnych Ministerstwa Kultury 8 marca 2002 roku odbyło się w siedzibie Ministerstwa Kultury spotkanie kierownictw czterech organizacji pozarządowych: Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich, Stowarzyszenia Archiwistów Polskich, Polskiego Komitetu Narodowego ICOM, Polskiego Komitetu Narodowego ICOMOS, Stowarzyszenia Konserwatorów Zabytków. W spotkaniu udział wzięli również przedstawiciele kierownictwa oraz komórek merytorycznych MK, Centrum Kształcenia Ochrony Ludności i Dóbr Kultury przy Szkole Aspirantów Państwowej Straży Pożarnej w Krakowie.

Na podstawie przedstawionych informacji dotyczących dokonań i doświadczeń Polski w zakresie ochrony dóbr kultury na wypadek szczególnych zagrożeń oraz inicjatyw związanych z powstawaniem narodowych komitetów i programów Błękitnej Tarczy, uczestnicy spotkania wypracowali następujące stanowisko:

  • Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich, Stowarzyszenie Archiwistów Polskich, Polski Komitet Narodowy ICOM, Polski Komitet Narodowy ICOMOS, Stowarzyszenie Konserwatorów Zabytków wyrazili wolę współdziałania w celu wdrażania w warunkach polskich programu Błękitnej Tarczy,
  • Uczestnicy wyrażają zgodę na utworzenie w miastach : Warszawie, Krakowie i Toruniu punktów kontaktowo-informacyjnych, mających na celu wdrażanie programu Błękitnej Tarczy w poszczególnych regionach. W wyżej wymienionych ośrodkach funkcję koordynatorów pełnić będą: dr Barbara Drewniewska-Idziak (Warszawa), Anna Michaś (Kraków), Alicja Strzelczyk(Toruń).
  • Uczestnicy zaproponowali aby Biuro Spraw Obronnych MK pełniło funkcję punktu koordynującego wraz z adresem internetowym w zakresie wdrażania programu Błękitnej Tarczy.
  • Zaakceptowano potrzebę zorganizowania we wrześniu 2002 r. w Warszawie, Krakowie i Toruniu spotkań w celu opracowania regionalnych programów współpracy w zakresie wdrażania programu Błękitnej Tarczy.
  • Postanowiono zorganizować w listopadzie 2002 r., pod egidą Ministerstwa Kultury, ponownego spotkania organizacji z udziałem przedstawicieli: Policji, Straży Pożarnej, Obrony Cywilnej, Wojska Polskiego, Polskiego Czerwonego Krzyża oraz innych podmiotów zainteresowanych współdziałaniem w ochronie dóbr kultury w zagrożeniach, w celu dalszego doskonalenia form organizacyjnych i merytorycznych programu.
  • Stanowisko wymaga akceptacji statutowych władz Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich, Stowarzyszenia Archiwistów Polskich, Polskiego Komitetu Narodowego ICOM, Polskiego Komitetu Narodowego ICOMOS, Stowarzyszenia Konserwatorów Zabytków.

W wyniku akceptacji powyższego stanowiska przez uczestników programu, przystąpienie Polski do programu Błękitnej Tarczy stało się faktem.

Efektem przeprowadzonego w dniu 4.06.2002 r. roboczego spotkania uczestników programu Błękitnej Tarczy było przyjęcie poniższego protokołu ustaleń:

PROTOKÓŁ USTALEŃ
ze spotkania uczestników programu Błękitna Tarcza – programu pogotowia, pomocy, doradztwa w zakresie ochrony dóbr kultury w razie szczególnych zagrożeń

Z inicjatywy Biura Spraw Obronnych Ministerstwa Kultury 4.06.2002 r. w Bibliotece Narodowej Warszawie odbyło się spotkanie robocze przedstawicieli pięciu organizacji pozarządowych będących uczestnikami programu „Błękitna Tarcza”: Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich, Stowarzyszenia Archiwistów Polskich, Polskiego Komitetu Narodowego ICOM, Polskiego Komitetu Narodowego ICOMOS, Stowarzyszenia Konserwatorów Zabytków oraz przedstawicieli departamentów MK; Współpracy Międzynarodowej i Integracji Europejskiej, Ochrony Zabytków oraz Dziedzictwa Narodowego.

Na program spotkania złożyły się następujące zagadnienia:

  • Informacja na temat bieżącej działalności oraz przyszłych zamierzeń Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich, Omówienie Ogłoszenia w sprawie udzielania przez Ministra Kultury dotacji na zadania zlecone z zakresu administracji rządowej na 2003 r.,
  • Dyskusja nad programem przedsięwzięć na 2003 rok w ramach „Błękitnej Tarczy” w świetle Ogłoszenia Ministra Kultury,
  • Nakreślenie planu przedsięwzięć dla programu „Błękitnej Tarczy” na rok bieżący oraz 2003,
  • Przyjęcie propozycji praktycznej realizacji pkt.2 Stanowiska z dn. 8.03.br. w sprawie utworzenia ośrodków informacyjno-organizacyjnych dla programu „Błękitnej Tarczy”,
  • Informacja na temat programu „Kultura 2000” a możliwości współpracy w ramach programu „Błękitnej Tarczy”,
  • Założenie strony internetowej dla programu „Błękitnej Tarczy”.

W świetle powyższego programu oraz przeprowadzonej dyskusji uczestnicy spotkania przyjęli do realizacji następujące ustalenia:

  • W oparciu o Ogłoszenie Ministra Kultury z 2002 r. w sprawie udzielania przez Ministra Kultury dotacji na zadania zlecone z zakresu administracji rządowej uczestnicy programu przedstawią według uznania do końca sierpnia br. do Departamentu Ekonomicznego Ministerstwa Kultury ewentualne wnioski na realizację w 2003 r. programów w zakresie wspierania przedsięwzięć dotyczących bezpieczeństwa zabytków, zbiorów muzealnych, bibliotecznych i archiwalnych. Osoby koordynujące przygotowanie ewentualnych wniosków proszone są o zgłoszenie ich do BSO do końca czerwca br. tel./fax 0-22/ 828 16 96, 826 15 92, e- mail: ddrewniacki@mk.gov.pl, ksalacinski@mk.gov.pl
  • Uczestnicy spotkania wyrazili wolę powołania zespołu koordynacyjnego którego zadaniem będzie podjęcie prac przygotowawczych w celu opracowania wniosku na realizację wspólnego przedsięwzięcia w roku 2004 w ramach programu „Kultura 2000″(informacje o osobach wyznaczonych do powyższego zespołu proszę przekazać do BSO do końca czerwca br., tel/fax.0-22/ 828 16 96, 826 15 92, e-mail:ddrewniacki@mk.gov.pl, ksalacinski@mk.gov.pl)
  • Określono zasady organizacji punktów kontaktowo-informacyjnych w trzech ośrodkach regionalnych : Krakowie, Toruniu i Warszawie.
  • Koordynatorzy punktów kontaktowych wyrazili również wolę w miarę posiadanych możliwości:
    • uruchomienia punktów kontaktowych do końca sierpnia br.,
    • opracowania stosownej bazy danych uwzględniających specyfikę potrzeb i możliwości działania w obszarze poszczególnych punktów,
    • zorganizowania w okresie wrzesień – październik br. spotkań inicjujących współpracę w ramach programu Błękitnej Tarczy, z udziałem organizacji rządowych, pozarządowych oraz innych podmiotów zajmujących się bezpieczeństwem zbiorów.
  • W celu szerszej promocji działalności poszczególnych uczestników programu oraz ułatwienia dostępu do środków pomocowych w ramach Unii Europejskiej jego strony rozważą możliwość przekazania do Departamentu Współpracy Międzynarodowej i Integracji Europejskiej MK do końca czerwca br. materiałów informacyjnych w języku angielskim na temat ich działalności w ilości 14 egz. oraz 1 egz. do BSO.
  • Uczestnicy spotkania z aprobatą odnieśli się do inicjatywy Biura Spraw Obronnych MK założenia strony internetowej dla programu „Błękitnej Tarczy”,
  • Uczestnicy spotkania potwierdzili potrzebę zorganizowania w listopadzie 2002 r. pod egidą Ministerstwa Kultury spotkania organizacji pozarządowych (uczestników programu) z udziałem przedstawicieli : Policji, Straży Pożarnej, Obrony Cywilnej, Wojska Polskiego, Polskiego Czerwonego Krzyża oraz innych podmiotów zainteresowanych współdziałaniem w ochronie dóbr kultury w zagrożeniach, w celu dalszego doskonalenia form organizacyjnych i merytorycznych programu.

Znak Błękitnej Tarczy

Błękitna Tarcza (Blue Shield) jest kulturowym odpowiednikiem Czerwonego Krzyża. Jest to symbol ochrony określony w Konwencji haskiej z 1954 r. (Konwencja o ochronie dóbr kulturalnych w razie konfliktu zbrojnego, podpisana w Hadze dnia 14 maja 1954 r.). Zgodnie z zapisami Konwencji, znak Błękitnej Tarczy służy dla oznakowania obiektów kultury, aby zapewnić im ochronę przed atakiem w razie konfliktu zbrojnego. Autorem emblematu jest Polak, profesor Jan Zachwatowicz, w tamtym okresie Generalny Konserwator Zabytków, uczestnik Konferencji międzyrządowej w sprawie ochrony dóbr kulturalnych w razie konfliktu zbrojnego, podczas której została uchwalona Konwencja haska z 1954 r.

Błękitna Tarcza jest również nazwą organizacji tworzącej sieć współpracy pomiędzy muzeami, archiwami, bibliotekami, a także instytucjami związanymi z obiektami zabytkowymi i miejscami dziedzictwa kulturowego. Komitet Błękitnej Tarczy funkcjonuje zgodnie z zapisami II Protokołu do Konwencji o ochronie dóbr kulturalnych w razie konfliktu zbrojnego, podpisanej w Hadze dnia 14 maja 1954 r. i jest organizacją analogiczną do Czerwonego Krzyża w zakresie ochrony dóbr kultury zagrożonych podczas konfliktów zbrojnych. Polski Komitet Błękitnej Tarczy powstał w 2002 r.